ZASADY GRY W KOSZYKÓWKĘ - POZNAJ REGUŁY TEGO EMOCJONUJĄCEGO SPORTU
2023-03-03
Koszykówka to jedna z najpopularniejszych dyscyplin sportowych na świecie, która każdego roku przyciąga setki milionów widzów. Stosunkowo niewielkie boisko wymusza na zawodnikach błyskawiczne zagrania oraz spektakularne rzuty, które stały się wizytówką tego sportu. Jak każda dyscyplina, także i koszykówka posiada zestaw reguł, które określają przebieg gry. Co trzeba wiedzieć przed pierwszym gwizdkiem?
DŁUGOŚĆ MECZU ORAZ SKŁAD DRUŻYN – ZASADY GRY W KOSZYKÓWKĘ NBA I FIBA
Celem meczu koszykówki jest zdobycie większej ilości punktów niż drużyna przeciwna poprzez przerzucenie piłki przez obręcz kosza drugiego zespołu. W tym celu piłka jest przemieszczana w obrębie boiska poprzez kozłowanie lub podanie do innego zawodnika. Warto nadmienić, że zasady amerykańskiej NBA różnią się od międzynarodowych standardów FIBA (Międzynarodowa Federacja Koszykówki).
Główne zmiany dotyczą rozmiarów boiska (w NBA wynoszą one 28,65×15.24 metrów, natomiast zalecenia FIBA to 28×15 metrów), dystansu dzielącego linię trzech punktów od kosza (w NBA jest to 7,24 metra, a wedle FIBA 6,75 metra) oraz długości trwania meczu. W przypadku FIBA rozgrywka podzielona jest na cztery kwarty, trwające po 10 minut z dwuminutowymi przerwami między pierwszą i drugą oraz trzecią i czwartą kwartą. Pomiędzy drugą a trzecią kwartą następuje przerwa rozdzielająca połowy meczy (połowa składa się z dwóch kwart), która trwa 15 minut. Według reguł NBA kwarty trwają po 12 minut każda. Pozostałe różnice dotyczą ilości przerw w czasie gry – siedem w przypadku NBA oraz pięć według FIBA – oraz sposobu kategoryzowania fauli, zakłóceń oraz posiadania piłki podczas wznowień.
Oprócz ilości dostępnych przerw zasady FIBA oraz NBA różnią się pod względem wykorzystania i rozłożenia wstrzymań podczas meczu – chociaż w obydwu przypadkach przerwy trwają 60 sekund. W myśl zasad amerykańskich rozgrywka może zostać wstrzymana siedem razy, ale nie więcej niż cztery razy w ostatniej kwarcie, a drużyny nie mogą prosić o więcej niż dwie przerwy po upływie trzech minut ostatniej kwarty. Zasady FIBA są bardziej przejrzyste i określają, że każdy zespół może wykorzystać dwie przerwy w pierwszej połowie oraz trzy wstrzymania w drugiej połowie meczu. Wyjątkiem są dwie ostatnie minuty czwartej kwarty, podczas których obydwa zespoły mogą wykorzystać po dwie przerwy.
W obydwu wariantach zasad każda drużyna składa się z dwunastu zawodników, podczas gdy na boisku może przebywać maksymalnie pięciu aktywnych graczy. Przebywający na parkiecie koszykarze spełniają jedną z pięciu ról, które mają kluczowe znaczenie dla budowania akcji:
- rozgrywający, point guard (PG) lub 1 – to zwykle najniższy zawodnik w drużynie, którego zadaniem jest przechwytywanie i podawanie piłki innym członkom zespołu;
- rzucający obrońca, shooting guard (SG) lub 2 – zawodnik odpowiedzialny za obronę kosza i rzuty z dystansu;
- niski skrzydłowy, small forward (SF) lub 3 – wszechstronny gracz, który sprawdza się zarówno podczas obrony, jak i w czasie ataku za linią trzech punktów;
- silny skrzydłowy, power forward (PF) lub 4 – zawodnik specjalizujący się w zbiórkach, blokach oraz kontrach;
- środkowy, center (C) lub 5 – zazwyczaj najwyższy gracz, odpowiedzialny za blokowanie rzutów przeciwnika, zbieranie piłek z tablicy oraz dalekie rzuty.
KOSZYKÓWKA ZASADY DOTYCZĄCE PIŁKI ORAZ RZUTÓW
Najbardziej charakterystycznym elementem koszykówki jest kozłowanie, czyli odbijanie piłki od podłoża. Jest to związane z możliwością wykonania maksymalnie dwóch kroków przez gracza posiadającego piłkę – jeżeli zawodnik chce się przemieścić dalej, musi kozłować piłką lub podać ją innemu zawodnikowi. Jeżeli gracz położy obydwie ręce na piłce – nie licząc sytuacji, gdy przyjmuje on podanie – musi zostać ona podana lub rzucona w stronę kosza.
Przepisy gry w koszykówkę rozróżniają piłkę żywą od piłki martwej, czyli takiej, która nie może być zagrywana. Piłka staje się żywa, gdy:
- jest wyrzucana przez sędziego podczas rzutu sędziowskiego;
- jest wyrzucana podczas rzutu wolnego;
- jest wprowadzana do gry z autu.
Żywa piłka może być podawana, a po trafieniu do kosza na konto drużyny doliczane są punkty. Z kolei piłka staje się martwa, gdy:
- przejdzie przez obręcz kosza podczas punktowanego rzutu;
- sędzia zagwiżdże z dowolnego powodu;
- piłka nie wpadnie do kosza w trakcie rzutu wolnego, po którym następuje kolejna kara – rzut lub zmiana posiadania piłki;
- rozlegnie się dźwięk zegara czasu lub zegara 24 sekund;
- podczas lotu piłka zostanie dotknięta przez zawodnika jednej z drużyn;
Należy nadmienić, że piłka nie staje się martwa, a punkty – w przypadku celnego rzutu – zostają zaliczone, jeżeli:
- piłka jest już w locie, gdy zabrzmi gwizdek sędziego lub sygnał dowolnego z zegarów;
- piłka jest w locie podczas wykonywania rzutu wolnego, a jakiś zawodnik – oprócz rzucającego – złamie jakikolwiek przepis;
- gdy faulowany zawodnik dokończy rzut ruchem ciągłym, który został rozpoczęty przed zainicjowaniem faulu.
Punkty za celne rzuty do kosza naliczane są w następujący sposób:
- 1 punkt za trafienie do obręczy z rzutu wolnego;
- 2 punkty za trafienie do obręczy rzutem z gry;
- 3 punkty za rzut zza linii trzech punktów.
FAULE ORAZ BŁĘDY W KOSZYKÓWCE
- Błąd 3 sekund – gracz z drużyny atakującej przebywa w obszarze ograniczonym – w tzw. trumnie – nie posiadając piłki, nie podając jej lub nie wykonując rzutu przez 3 sekundy. Skutkuje to przekazaniem piłki drużynie przeciwnej.
- Błąd 5 sekund – gracz po wznowieniu trzyma piłkę i nie rozpoczyna akcji przez 5 sekund. Skutkuje to przekazaniem piłki drużynie przeciwnej.
- Błąd 8 sekund – niewyprowadzenie piłki ze swojej połowy w ciągu 8 sekund. Skutkuje to przekazaniem piłki drużynie przeciwnej.
- Błąd 24 sekund – sytuacja, w której drużyna w ciągu 24 sekund nie odda rzutu w stronę kosza drużyny przeciwnej. Aby uniknąć kary, piłka musi uderzyć w obręcz lub przez nią przelecieć – w przeciwnym razie drużyna broniąca rozpoczyna grę od autu.
- Błędy kozłowania – czyli przemieszczanie się bez odbicia piłki od podłoża, przetaczanie i łapanie piłki, odbicie piłki od tablicy kosza lub podrzucenie jej w powietrze w celu ponownego złapania (podawanie do siebie).
- Aut – czyli sytuacja, w której piłka opuściła pole gry, a drużyna przeciwna rozpoczyna grę od tego samego miejsca.
- Faule – czyli sytuacja niezgodna z przepisami gry, obejmująca m.in. naruszenie zawodnika drużyny przeciwnej. Zawodnik faulowany w fazie rzutowej otrzymuje przywilej jednego lub większej ilości rzutów osobistych, czyli wolnych.